İnsan Paradigmasının Kökeni ve Çocuk Gelişimi
Çocukluk Paradigmaları nasıl oluşur ? Çocuklar Nasıl Gelişme Gösterir? Çocukluk Travmalarıyla Nasıl Baş Edilir ?
Kendi Efendi Adam tutum ve davranışlarımı ilk keşfetmeye başladığımda , tüm parçaların birbirine uygun nasıl olduğuna dair hiç bir fikrim yoktu. Oldukça iyi bir aileden geldiğime ve oldukça iyi bir hayat yaşadığıma inandım. Ne zaman ben , benimkine benzer özelliklere sahip diğer adamları gözlemleye başladım, kendi duygusal ve davranışsal kalıpların aynı genel anlayış eksikliğinden kaynaklandığını ile karşılaştım.
Çocuklukları hakkında soru sorulduğunda , İyi adamların bana sık sık "Mükemmel" , "Harika" olarak büyüdüklerini söylediler. Yine de bu adamlar kusurlarını gizlemeyi öğrendiler ve başkalarının olmasını istediklerine inandıkları şey olmaya çalıştılar. Bu durumlar, bazen hayatlarının erken dönemlerinde bazen de idealin altındaki durumlarda ki faktörlerdi.
Alan , Jason ve Jose hepsi iyi adamlardır. Bu adamların her birinin farklı çocukluk deneyimleri vardı. Onların hepsi efendi adam senaryolarını yetişkin yaşamlarında oynama biçimi benzersizdir. Bu farklılıklara rağmen , hepsi çocuklukta oldukları gibi iyi olmadıklarına dair temel bir inanç geliştirdiler. İçselleştirilmiş toksit utançlarının sonucu olarak, her biri onay arayışını içeren bir yaşam ve algılanan kusurları ( kendinden ve çevrenden gizle* ) paradigması geliştirdi. Bu adamların tümü, bu yaşam stratejilerinin gerekli olduklarına inanıyorlardı. Böylece sevilme, ihtiyaçlarını karşılama ve sorunsuz bir yaşama sahip olacaklardı.
* Çevirenin Notu : Eskiden beri bize herkesten kusurlarını gizle kimseye kusurunu sırrını söyleme yoksa milletin eline koz verirsin dediler. Evet bazı yerlerde sırlar , kusurlar gizlenebilir. Ama bu efendi adam sendromunda her yerde kusur gizleme var. Bunun temelinde yatan bir sebepte Sosyal fobi dediğimiz olay. Sosyal fobikler, genelde kaygılı, endişeli , rezil olma korkusu ve hata yapmaktan korkarlar. Hata yapma korkusu daha çok dikkatli davranmaya , bu çok dikkatli davranmada daha çok kaygı ve stres yaratır.
ALAN
Tek ebeveyni ailenin 3 kardeşlerinden biri olan Alan, en büyük kardeşti. Çocukken okulda ve sporda iyi performans gösteriyordu. Bu performansın onu kardeşlerinden ayırdığını ve Annesini gururlandırdığına inanıyordu. Ailede ki abi oydu , üniversite diploması alması da onu özel kıldığına inandıran başka bir faktördü.
Alan 'ın alkol bağımlısı olan babası , O yedi yaşındayken aileyi terk etti. Küçük yaşta Alan, babasından 180 derece farklı olmaya karar verdi. Sonuç olarak kendisiyle gurur duyuyordu. Alan ; babası gibi asla kızmamak , kimseyi aşağılamamak için çok çalıştı , sabırlı ve paylaşan biriydi. Alan kilisede dindar gençlik grubunda aktif bir liderdi ve gençken asla alkol ve uyuşturucu kullanmadı.
Alan'ın köktenci Hristiyan olan annesi , Alan ' ı cehennem ateşi ve dini inançları vaaz eden bir mezhepte yetiştirdi. Alan normal düşüncelere , dürtülere ve davranışlara** sahip olduğu için bir günahkar olduğuna inanmaya başladı. Alan Hristiyan olmasına rağmen her zaman daha iyi olmak için çalıştı, sürekli bir hata( günah ) yapabileceğinden korkarak yaşadı ve ebedi cezaya çarpılacağından korktu.***
** Bu dindar ortamlarda bazen bazı şeyleri yanlış anlatıyorlar. Daha bugün birkaç kişiyle konuştum. Bize kadın sevme , dünya sevme , parayı sevme diye empoze ettiler. Neden çünkü bunlar insanı günaha sürükleyen sebeplerdi. Öyle empoze edildi. Halbuki olması gereken kadını da sev dünyayı da sev parayı da sev ama bunlara muhtaç ve bağımlı olma. Parayı seveceksin kimseye muhtaç olmamak için, dünyayı seveceksin böyle güzel şeyler gördüğün için, kadını seveceksin sana eş olduğu için. Dindarlık güzel şeydir yapana saygımız vardır. Hz. Ömer in dediği gibi bu benim eşimdir , çocuklarımın anasıdır , cehenneme perdedir. Ev işimi yapar , bana aş pişirir. Bundan dolayı ona kavga sırasında ağzımı açmam çenemi kapalı tutarım demiştir. Kırmızı hap , insanı git illa zina et günaha gir diye teşvik etmez. Zaten kırmızı haptaki amaçta erkeğin kendini kurtarması , geliştirmesi, potansiyelini ortaya dökmesi için var. Yoksa her bulduğum kadını "sikecem aga oo ye kafası" değildir. Bunu isteyen sevgili hayatına alır kimisi evlilik hayatına alır. Hapı okuyanlardan bazı insanlar dindardır. Zaten bu insanlara da evlilik öncesi cinsel yaşam istemeyip bunu yapıyorsan kendine iki yüzlülük etmiş olursun ve duygusal olarak zayıf denmiştir.
*** Bu endişeyi çoğumuza empoze ettiler. Çocukluğumuzda sevgiden çok korku ile büyüdüğümüzden her adımda yanlış yaparız cehenneme gideriz , günah işleriz diye kafayı yer olduk. Bunun farkına yıllar sonra vardım. Bir gün Antalya için işe çağırdılar. Tamam dedim fakat beni bir kaygı almıştı. Orda sahilde çıplak kadınlar, uyuşturucu ve alkol vardı :) Nasıl telaşlandığımı hatırlıyorum. Vücudum ateş aldı midem bulanmaya başladı. Gidersem kötü şeyler yapmaktan korkuyordum ! Sonra kendime dedim ki bazen şekil almak için yanmak lazım. Ben bu ateşe girip ne olacağını göreceğim.!!! Gittim. Sahilde denizin keyfinden kadınlara bakmaya vakit kalmadı:) Gece klubüne girdim alkol kullanmıyorum sodamı içtim ve çıktım :)
Alan, annesinin bir aziz olduğuna inanıyordu. Çocukları için her şeyi yapardı ve dinlerdi. Sık sık babasının yaptığı "kötü" şeyler hakkında birbirleriyle konuşurlardı.
Birden fazla kez Alan'ın annesi ona oğullarını babalarından farklı olmaları için yetiştirmeye çalıştığını söyledi. Kadınlara , bağışlayıcı , barışçıl ve saygılı olmaları istediğini söyledi. ( Kadınında bir insan olduğunu hata yapabileceğine unut demiş. Kadınlar da yaptığı hataların bedelini , yaptığı iyiliklerin mükafatını alabilir. Ne zaman karşındaki kadını "kadın insanı" olarak görürsen, o zaman kendine uygun partneri seçersin ve ilişkilerinde başarıyı yakalarsın) Yetişkin bir erkek olan Alan hala annesiyle yakın temas halindedir ve onun hayatına yardımcı olmak için elinden geleni yapar.
JASON
Birinci bölümde tanıtılan Jason "Ortada bırakılan" bir ailede büyüdüğüne inanıyordu. Gerçekte Jason'un anne veya babasından biri çocukları için beraber yaşadı. Çocukluğunu ideal olarak görse de gerçekte anne ve babası kendi ihtiyaçlarını karşılamak için onu ve kardeşlerini kullandı.
Jason'ın annesi babasının "mükemmel" olduğuna inanıyordu. Onları katı ve aşırı korumacı olarak nitelendirdi. Jason ailesi tarafından korunaklı ve cinsel açıdan saf olduğuna, boğulmuş olabileceğini kabul etti.
Jason 'ın babası aileyi yakından yönetiyordu. Jason; babasının hala onun hayatını kontrol etmeye çalıştığını söyledi. Jason iş yürütürken babasıyla paylaşım yapıyordu ve onun babası Jasona hangi evi satın almalı , hangi arabayı kullanmalı ve hangi kiliseye katılmasını gerektiğini söylüyordu.
Jason annesinin "harika sevgi dolu bir kadın" olarak tanımladı. Her zaman çocuklarıyla beraberdi. Annesinin hiçbir arkadaşı olmadığından arkadaşlık ve onay için hep çocuklarına dönüyordu.
Jason; anne ve babasının birbirlerine karşı sevgi gösterdiğini hatırlamıyordu. Onların birbirlerine sevgisi yokken nasıl seks ve çocuk yaptıklarını merak ediyordu. Çocuklar ile beraber bir şeyler yapmış olsalar bile, onların tek başlarına dışarı çıktıklarına veya tatile gittiklerini hatırlamıyordu.
Bir yetişkin olarak Jason, anne ve babası tarafından tasvir edilen mükemmellik imajını yaşamaya çalıştı. Yaptığı her şeyin iyi görünmesi hesaplanmıştı. İyi bir koca , iyi bir baba , iyi bir hristiyan ve iyi bir profesyonel. Tüm çabalarına rağmen anne ve babasına göre kendini hep yetersiz ve kusurlu hissediyordu.
JOSE
Başarılı bir iş danışmanı olan Jose , yakın ilişkilerden korkuyordu. Jose yüksek eğitimliydi ve stresli güçlü bir kariye sahipti. Fiziksel olarak aktif ve reaksiyonluydu. Yüz mil bisiklet veya dağa tırmanmak gibi... Bu herkesi üzecek diye öfkesini bastırdı ve hiç bir şey söylememeye çalıştı. Bunu kendini tanıma ilacı olduğunu kabul etti ve kendini kontrolcü biri olarak görüyordu.
Jose bağımlı kadınlara ilgi duyuyordu. Şu anki ilişkisi de bağımlı bir ilişkiydi. Ayrılırsa başkasını bulamayacağından korkuyordu.
Jose işlevsiz bir ailede büyüdüğünü kabul etti. Yedi kardeşlerden İkincisiydi. Yaklaşık 14 yaşında gençliğinde evdekilere ebeveynlik yapma rolü üstlendi. Jose ailesinde muazzam bir kaos olduğunu ve kardeşlerini bu kaosun etkilerinden kurtarmaya çalıştığını söyledi.
Jose babasını kızgın, kontrolcü ve istismarcı olarak gördü. Çocuklara karşı patlayıcı ve aşağılayıcıydı.
Jose ' nin annesi manik depresifti. Aşırı ruh hal değişimleri yasıyordu ve ilaçları devam etmekte zorlanmıştı. Manik haldeyken ev lekesiz ve temiz olurdu , eğlenceden bahsediyordu. Depresyona girse pencereler ve perdeler kapalı tutardı, ev enkaz haline gelir ve kendini öldürmekle tehdit ederdi. Jose annesinden, 15 yaşındayken kilitli bir kapıyı kırmak ve elinden dolu bir silah almak zorunda kalmıştı.
Yedi çocuğun hepsi dehşete kapılırken , anne intihar etmekle tehdit ediyordu. Jose, kaos dolu bir evde büyüdü.
Jose ailesinden farklı olmak için hayatı boyunca çok çalıştı. Ailesi onu bir kaide üzerinde tuttu. Bu, bir sorun olduğunda herkesin kendisine yönelmesiydi. Bir aile ferdi olarak işi kaosu düzeltmekti. Bir iş danışmanı olarak işi kaosu düzeltmek, ilişkilerde kaosu düzeltmek... Jose'nin hayat senaryosu kaosu gerektiriyordu çünkü bu olmazsa issiz kalacaktı...
Jose, doğal zekasını , iş ahlakını ve sorunları çözme yeteneğini "kurtarıcı zarafet" olarak görüyordu. Bu zarafet ailesinin işlev bozukluğundan kurtulmasına ve bir şeyler yaratmasına izin verdiği için miydi? Eğer bunlar olmasaydı , sonunda tıpkı ailesi ve kardeşleri gibi olacağına ikna olmuştu.
ÇOCUK GELİŞİMİ
Alan , Jason ve Jose 'nin hepsinin çok farklı çocukluk deneyimleri oldu ancak hepsi benzer bir senaryo geliştirdi ve bunlar hayatlarına rehberlik etti. Her biri, çeşitli şekillerde oldukları gibi iyi olmadıklarına dair bir inancı içselleştirdiler ve hayatta kalmaları farklı bir şey olmaya bağlıydı !!!.( illa başarılı olmak , büyük adam olmak , makam sahibi olmak ) Noktaları birleştirmemize ve nasıl olduğunu görmemize yardımcı olmak için , çok farklı üç çocukluk deneyimi, çok benzer yaşam paradigmalarına sahip üç örnek verdim. Bu bölümde daha önce sunulan çocuk gelişim ilkelerinin hızlı bir şekilde gözden geçirilmesi yararlı olabilir.
Bütün çocuklar tamamen çaresiz doğarlar.
- Bir çocuğun en büyük korkusu terkedilmektir.
- (Daha önce terkedilmenin çeşitlerini yazmıştım. TERKEDİLME ÇEŞİTLERİ )
- Tüm çocuklar ego merkezlidir
- Tüm çocukların çok sayıda terkedilme deneyimi vardır. İhtiyaçları mantıklı bir şekilde karşılanmaz.
- Bir çocuk terk edilme yaşadığında, her zaman sebebin kendisi olduğuna inanır.
- Bu inanç TOKSİK bir utanç yaratır.
- Çocuklar terk edilme deneyimleriyle baş etmeye çalışmak için hayatta kalma mekanizmaları geliştirirler. ( Deneyimleri tekrar yaşanmasını engelle ve kötülükleri gizlemeye çalış )
- Bu hayatta kalma mekanizmaları , çocuğun doğuştan gelen güçsüzlüğünü, kendisini naif dünya görüşünü yansıtır.
Mükemmel Çocukluktan İyi Adamlara...
Yukarıdaki ilkeler Alan , Jason , Jose ve diğerlerinin çocukluk deneyimlerinde uygulanmıştır. Bu kitapta anlatılan mükemmel çocuktan iyi adamlara ilerleme temelde üç aşamadır: TERK EDİLME , TOKSİK UTANCIN İÇSELLEŞTİRİLMESİ ve HAYATTA KALMA MEKANİZMALARI.
Terk Edilmek
Tüm iyi adamlar gibi , Alan , Jason ve Jose de çeşitli şekillerde terk edildi.
Alan ve Jose nin tıpkı kendileri gibi iyi olmadıklarını söyleyen öfkeli ve eleştirici ebeveynleri vardı.
Alan annesine tapıyordu , ancak babası Alan' a saldırdığında annesi müdahale etmiyordu. Bu korunmaya değer olmadığını Alana ima etti.
Alan , annesi tarafından iyi bir adam olarak görülmesi ve sevilmesi için babasından farklı olması gerektiğine inanmaya başladı.
Alan ve Josan anne ve babaları tarafından kullanıldı ve bir nesne oldular. Her zaman "doğru" yaptıkları için değerliydi ve böyle yapınca sorun olmuyordu. Bu davranış , anne ve babası tarafından yalnızca kendilerine uygun yaşadıklarında sevimli olduklarını iletti.
Jason , anne ve babasının "mükemmel" olduğuna inandığından, her zaman onlara kıyasla kusurlu ve yetersiz hissetti.
Jose ' nin anne yada babasından tarafından hiçbiri herhangi bir rehberlik , bakım veya destek sağlanmadı. Bu Jose'nin onlar için çok az veya hiç değeri olmadığını düşündürdü.
Alan ve Jason, mükemmel ve günahsız olma ihtiyacını güçlendiren inançlarla büyüdüler. Bunu yapmamak onlar için sonsuz ceza anlamına geliyordu.
Jose, yanlızca ailesinden farklıysa değerli olduğuna inanıyordu.
Üçü de - Alan , Jason ve Jose - başkalarının ihtiyaçlarının kendilerinden daha önemli olduğuna inanıyordu. Bu inanca sahip olmak , Efendi Adam ailelerinde yaygın bir durumdur.
Tüm bu deneyimler bir tür terkedilmeyi temsil ediyor , çünkü bu küçük erkekler oldukları gibi iyi olmadıklarını düşündüler.
UTANÇ
İstismara uğramış , terk edilmiş , ihmal edilmiş , utandırılmış , kullanılmış , boğulmuş , kontrol edilmiş veya nesneleştirilmiş tüm iyi adamlar aynı inancı içselleştirmiştir: " Sadece olduğum gibi olmak kötü yada tehlikelidir."
Bu mesajlardan bazıları , çocuğun durumu ile hiç ilgilenmeyen anne veya baba tarafından açık şekilde iletildi. Bazıları, çocukları için besleyici bir ortam sağlamak için bunalmış veya dikkati dağılmış genç olan anne veya babaya özen göstererek dolaylı olarak iletildi. Bazen bu mesajlar kimsenin kontrol edemediği koşullar tarafından iletildi.
Her durumda çocuk , bu olayların ve koşulların kendisi hakkında bir hikaye anlattığına inanır. Onda bunlara(terk edilme, utanç v.b ) neden olan bir şey olduğuna inanır. Aşağıda bir kaç terkedilmeye örnek olacak durumlar var. Bu durumları kendinize uygun şekilde boşluğu dolduracak şekilde yazınız.
Buradaki mantık kendi içsel yolculuğumuza çıkmak. Kendinizi eleştirmeden aklınıza geleni yazın. bir kağıt ve kaleminiz olsun. Kimsenin görmesine gerek yok yazdıktan sonra atın gitsin. Bunun benzeri daha önce bahsettiğim İçimizdeki Çocuk kitabında vardı. Kendi içinize sesleneceksiniz. Kendi çocukluğunuza ineceksiniz. İçinizdeki çocuğa ismiyle seslenin. Mesela adınız Ahmet olsun. "Küçük Ahmet seni dinleyeceğim ve eleştirmiyeceğim , seni şefkat ve sevgi ile kucaklıyorum bana istediğini söyleyebilirsin" diye seslenin ve dinleyin. Yeri gelmişken kendini tanımanın bir yolu da budur. Bazı travmalar yada tatmin olmamış duygular bilinç altında baskın kalır . Bu yöntemle içinizde tatmin olmamış tepki veremediğiniz öfkeyi, sevgiyi , şefkati ve nefreti açığa çıkarıp içinizden atabilirsiniz. Bu çocuklukta olduğu gibi ,dün yada bir sene önceki kime ne söylemek istediyseniz onu da yazın. Aklınıza ne geliyorsa yazın olduğu gibi.. Sonra yakıp atınca rahatlıyacaksınız.
"Bende bir şeyler yanlış olmalı çünkü........................................." boşluğu uygun şekilde doldurun.
Ağladığımda kimse gelmedi
Annem yüzünde somurtkan ifade ile baktı.
Babam /Annem gitti geri dönmedi.
Annem benim için her şeyi yapmalı/ yapmadı.
Babam bana bağırıyor.
Babam / annem beni eleştirdi.
Annem / Babam gibi mükemmel değilim.
Annemi / Babamı mutlu edemem.
Terkedilmenin sonucunda oluşturan birkaç paradigma aşağıda verilmiştir. Kendinize uygun olanı yazın.
"Ben sadece .................................................................................. sevimli , iyi ve mutluyum.".
Babamdan farklı olduğumda.
Hata yapmadığımda.
İyi notlar aldığımda.
Kardeşlerimden farklı olduğumda.
Kimseye sorun çıkarmadığımda ve çatışmadığımda
Kimseyle kavga etmediğimde
Başkalarının yardımlarına koştuğumda
Annemi ve babamı mutlu ettiğimde.
Herkesle iyi geçinip ve iyi davrandığımda
Bir kaç eklemeyi de ben yaptım. Size uygun olanları yazın. Eğer kendinizden bir şeyler varsa onu da yazabilirsiniz...
Yorum Gönder